Lizander Justyn (zm. 1841), dekorator teatralny, malarz. Rodzina jego była pochodzenia kurlandzkiego, szlachectwo polskie i herb własny otrzymała w w. XVI. L. studiował w Akademii Wileńskiej, gdzie był uczniem Franciszka Smuglewicza. Przed r. 1814 opuścił Wilno i udał się do Warszawy; w t. r. figuruje w „Roczniku Warszawskiego Teatru Narodowego” jako drugi dekorator. W l. 1817–8 pełnił L. funkcję pierwszego dekoratora w tymże teatrze. Jego dziełem były dekoracje do dramy „Prawo gościnności”, komedii „Podróż z Berlina do Potsdamu” (1817), opery „Janek i Stefanek” i do tragedii „Cyd” (1818). „Gazeta Warszawska” zamieściła o dekoracji do „Prawa gościnności” pochlebną wzmiankę. L. był zatrudniony w teatrze tylko do r. 1818. W r. 1819 na Wystawie Sztuk Pięknych w Warszawie wystawił portret aktora Ignacego Werowskiego w roli Cyda (obraz ten odznaczony został złotym medalem). W r. 1821 na Wystawie Sztuk Pięknych znalazły się także portrety jego pędzla; jeden z nich przedstawiał Chyliczkowskiego. O obrazach tych pisano, że «oprócz zalet dobrego pędzla mają i zalety uderzającego podobieństwa». Za jeden z nich malarz otrzymał pochwałę na piśmie. W r. 1823 wystawił Lirnika oraz «grupę we flamandzkim rodzaju». Krytyk tych obrazów przyznawał wprawdzie artyście talent, dodawał jednak, iż «życzyć by sobie należało, by [malarz] więcej sobie zadawał pracy w kończeniu rzeczy». Przed r. 1825 L. namalował portret obywatela warszawskiego Tadeusza Pisanki. Wyjeżdżał też do Petersburga, gdzie krótko pracował.

L. nie prezentował już nic więcej na warszawskich wystawach sztuk pięknych. Nie rzucił jednak malarstwa. Wiadomo, że w r. 1828 działał jako malarz «przechodni», czyli wędrowny. Namalował wtedy «obraz Wieczerzy Pańskiej» dla kościoła Dominikanów w Płocku, ufundowany przez gminę. Ponadto zachowały się wiadomości o jego obrazach: Kuglarz, Żyd z kubkami, Św. Cecylia (malowany dla warszawskiego kościoła Franciszkanów, «dość miernego wykonania», nie istnieje) oraz o Autoportrecie, który, wg słów Rastawieckiego, «szczególnie się udał». L. był niewątpliwie uzdolnionym malarzem, jednakże nie zdołał rozwinąć swego talentu. Zmarł w biedzie w Warszawie w r. 1841. L. był trzykrotnie żonaty: z Agatą z Kozłowskich, Dominiką z Sorokiewiczów i Karoliną z Łobieńskich.

Rastawiecki, Słownik malarzów; Słown. Artystów Pol., V; – Bieliński, Uniw. Wil., II; Gawarecki W. H., Wiadomość o zgromadzeniu księży dominikanów w Płocku, Dod. do „Gaz. Warsz.” 1817 nr z 8 VII; Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych w latach 1819–1845, W. 1952; – Życie artystyczne w świetle prasy warszawskiej pierwszej połowy XIX wieku, Oprac. E. Moszoro, Wr–W.–Kr. 1962, Źródła do dziej. sztuki pol., XIII; – „Alleluja” Roczn. Relig. (W.) 1843; „Roczniki Teatru Narod.” (W.) 1814–9; – Arch. UJ: rkp. D I 12, papiery E. Rastawieckiego

Barbara Król-Kaczorowska